Przeskocz do treści

My blog

Opublikowano

Gwiazda betlejemska idealnie wpasowała się w zimowy klimat Europy. Ze względu na piękne, intensywnie czerwone kwiaty jest nieodłączną świąteczną dekoracją. Dlaczego gwiazda betlejemska kwitnie zimą, w tak nietypowej na kwitnienie porze ?

Pochodzenie

Ojczyzną gwiazdy betlejemskiej są górzyste tereny Meksyku, Gwatemali i Kolumbii. Znana jest tam pod nazwą płomienny kwiat. Inne nazwy gwiazdy betlejemskiej to wilczomlecz nadobny, wilczomlecz piękny i poinsecja nadobna,  (Euphorbia pulcherrima Willd. ex Klotzsch). Jest krzewem z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) i w warunkach naturalnych osiąga wysokość nawet do 5 metrów. Roślinę odkrył w latach 20. XIX Joel Roberts Poinsett. Został on w 1825 pierwszym ambasadorem Stanów Zjednoczonych w Meksyku. W 1828 roku w pobliżu Taxco de Alarcón znalazł ten gatunek wilczomlecza i jako pierwszy przywiózł go do USA. Nazwę zwyczajową upamiętniającą amerykańskiego dyplomatę i botanika-amatora (ang. ‘poinsettia’) nadał gatunkowi amerykański ogrodnik William H. Prescott. Wyhodowanie odmian dobrze znoszących podcinanie kwiatów i warunki panujące w mieszkaniach strefy umiarkowanej spowodowało szybką popularyzację gwiazdy betlejemskiej. Pod względem gospodarczym jest najważniejszą rośliną doniczkową na świecie.

Wygląd i kwitnienie

W naturalnych warunkach kwiaty (podsadki) gwiazdy betlejemskiej są czerwone. Podsadki to dokładnie kolorowe liście, które otaczają małe, zielone, bezzapachowe kwiaty. Szczytowe podsadki wybarwiają się na czerwono i kontrastują z zielonymi liśćmi, z góry wyglądają jak gwiazda. W wielu odmianach uprawowych można spotkać białe, różowe lub kremowe kwiaty gwiazdy betlejemskiej. Po przekwitnieniu podsadki blakną, tracą kolor, nabierają zieloną barwę.

W naszych warunkach klimatycznych gwiazda betlejemska kwitnie zimą: od późnej jesieni do końca zimy (niekiedy nawet do początku wiosny). Dzieje się tak dlatego, że poinsecja roślina krótkiego dnia. Oznacza to, że do swojego naturalnie pięknego rozkwitu i braku przebarwień potrzebuje długiego okresu zaciemnienia. Dni w zimie są krótkie, dlatego zwykle roślina nie potrzebuje większej uwagi, ale jeśli to konieczne można zakrywać kwiat pudłem lub materiałem na co najmniej 12 – 16 godzin dziennie.

Znaczenie

W Meksyku i Gwatemali uznawano poinsecję za roślinę leczniczą. Soku mlecznego z tej rośliny używano jako kremu do golenia, w Gwatemali także jako lekarstwa na bóle zębów i środek wymiotny. W kraju tym okłady z liści stosowano do złagodzenia bóli, a z podsadek uzyskiwano też w wiekach XIII do XVI czerwony barwnik.

Odwar z podsadek i kwiatów uznawano za substancję zwiększająca laktację. Natomiast liście mogą być stosowane jako okład oraz w celu wywołania wymiotów i wypróżnienia. Przypisuje się im też działanie aborcyjne. Sok mleczny używany jest do leczenia różnego rodzaju wyprysków i zmian skórnych. Na miejsca swędzące z powodu ukąszeń zwierząt nakłada się tłuczone liście. Odwar z kwiatów stosowano w leczeniu stanów zapalnych gardła i przy kaszlu.

Badania naukowe potwierdziły własności bakteriobójcze wyciągu z gwiazdy betlejemskiej. 

Łączymy naukę z zabawą!

Na zajęciach naukowych dla dzieci przekazujemy więcej przystępnych ciekawostek! Prowadzimy wyjątkowe eksperymenty, angażujemy do odkrywania świata i szukania rozwiązań. Zapraszamy do współpracy!

Kontakt

Sprawdź najnowsze ciekawostki!

Opublikowano

Udekorowana choinka wydaje się nam tradycyjną, nieodłączną częścią świąt Bożego Narodzenia. Tymczasem w Polsce ma ona stosunkowo krótką historię. Zwyczaj ubierania choinki na Święta Bożego Narodzenia przywędrował do nas z Niemiec dopiero na początku XIX wieku.

Historia świątecznej choinki

Udekorowana choinka czyli drzewko iglaste: świerk, jodła lub sosna jako drzewko bożonarodzeniowe pojawiło się w XVI wieku. Wcześniej prawdopodobnie występowało jako rajskie „drzewo poznania dobra i zła” w misteriach o Adamie i Ewie, wystawianych w wigilię Bożego Narodzenia. Tradycja choinek narodziła się w Alzacji. Wystawiano tam drzewka i ubierano je ozdobami z papieru i jabłkami, nawiązującymi do rajskiego drzewa. Wielkim zwolennikiem tego zwyczaju był Marcin Luter. Choinki szybko stały się popularne w protestanckich Niemczech. Początkowo wieszano je pod sufitem, czubkiem do dołu. Następnie tradycja objęła m.in. Francję i Anglię.

Do Polski przywędrowała wraz z zaborem pruskim. Zachęcali do tego stacjonujący na naszych terenach żołnierze oraz urzędnicy. W tamtych czasach największą popularność choinka zyskała wśród arystokracji, a dopiero późnej przyjęła się wśród pozostałej ludności. Na wsi choinki pojawiły się dopiero w okresie międzywojennym. Co ciekawe zwyczaj dekorowania drzewka początkowo traktowany był przez kościół jako pogański i mocno krytykowany.

Symbolika drzewka i ozdób choinkowych

Drzewo, zwłaszcza iglaste, jest uważane za symbol życia i odradzania się, trwania i płodności. Symbolika ozdób choinkowych ma swe korzenie w tradycji ludowej:

  • Gwiazda Betlejemska, którą umieszczano na szczycie drzewka miała pomagać w powrotach do domu z dalekich stron.
  • Oświetlenie choinki broniło dostępu złym mocom, a także miało odwrócić nieżyczliwe spojrzenia ludzi
  • Jabłka zawieszane na gałązkach symbolizowały biblijny owoc, którym kuszeni byli przez Szatana Adam i Ewa. Później zastąpiono je małymi rajskimi jabłuszkami. Miały zapewniać zdrowie i urodę.
  • Orzechy zawijane w sreberka nieść miały dobrobyt i siłę.
  • Papierowe łańcuchy przypominały o zniewoleniu grzechem. Zaś w ludowej tradycji niektórych regionów Polski uważano, że łańcuchy wzmacniają rodzinne więzi oraz chronią dom przed kłopotami.
  • Dzwonki oznaczają dobre nowiny i radosne wydarzenia.
  • Anioły mają opiekować się domem.
  • Jemioła sprowadza do domu szczęście i bogactwo oraz sprzyja zakochanym.

Zwyczaj przyozdabiania drzewka szczególnie upodobali sobie mieszkańcy południa Polski. Górale mieli swoją, odrębną koncepcję, którą nazywali "jutka". W góralskiej tradycji drzewko wieszało się do góry nogami i przyozdabiało różnego rodzaju słodyczami i suszonymi owocami. Słodkie łakocie wieszano specjalnie nad płonącymi świeczkami, aby te mogły spadać na ziemię i być zjadane przez domowników.

Jak zmieniła się tradycja dekorowania choinki?

Tradycja ubierania choinki ewoluowała z czasem. Na samym początku do przyozdabiania choinek używano różnego rodzaju owoców, orzechów, słodyczy oraz innych przedmiotów codziennego użytku. Nadawano tym przedmiotom różne znaczenie religijne, jak i pogańskie. Obecnie ozdoby do przystrajania drzewka są coraz bardziej wymyślne. Zmieniła się także sama tradycja ozdabiania.

Wcześniej ubierano choinkę obowiązkowo w wigilię, obecnie większość z nas robi to dużo wcześniej. Chodzi oczywiście o tradycję w Polsce, bo na przykład we Włoszech choinkę ubiera się już 8 grudnia ze względu na święto Niepokalanego poczęcia Najświętszej Maryi Panny.

Prezenty

W wigilijny wieczór pod choinką znajdują się prezenty, przyniesione, w zależności od regionu, przez Aniołka, Dzieciątko, Gwiazdkę, Gwiazdora lub Świętego Mikołaja. Jest to tradycja rzadko spotykana w innych krajach, gdzie, jeśli w ogóle jest taki zwyczaj, prezenty ofiarowuje się w Boże Narodzenie.

Udekorowana choinka. Kto przynosi prezenty na gwiazdkę

Pożyteczna zabawa dla dzieci!

Oferujemy fascynujące zajęcia naukowe dla dzieci - tworzymy mieszankę dobrej zabawy i ciekawych faktów, aby rozbudzać w pociechach ciekawość świata.

Zapraszamy do współpracy! Organizujemy zajęcia dla przedszkolaków, dzieci w szkołach podstawowych oraz niezapomniane urodziny.

Kontakt

Sprawdź najnowsze ciekawostki:

Opublikowano

„Wybiera się sójka za morze, ale wybrać się nie może” - wbrew temu co sugeruje Jan Brzechwa, sójki nie wybierają się wcale za morze. Jednakże, ich zachowanie w okresie jesiennym wygląda jak przygotowania do odlotu. Sójki często tworzą małe, luźne stada i wędrują po lasach. W poszukiwaniu pożywienia potrafią pokonać sporo kilometrów. I chociaż zasadniczo sójki prowadzą osiadły i koczujący tryb życia, to młode ptaki, okresowo przemieszczają się na odległość kilkuset kilometrów na cieplejszy zachód Europy. Na ich miejsce pojawiają się czasami stada sójek z zimniejszego wschodu i północy kontynentu.

Wygląd sójki

Sójka to średniej wielkości ptak, rozmiarem przypominający gołębia. należący do rodziny krukowatych. Pierwszy człon z łacińskiej, gatunkowej nazwy sójki Garrulus glandarius oznacza gadatliwy, a drugi rodzący żołędzie. W dosłownym jest to więc gadatliwy ptak rodzący żołędzie.

Sójka jest niezwykle pięknym, kolorowym ptakiem. Barwą dominującą jest rudo-brązowa. Charakterystycznym elementem upierzenia sójki są białe i niebieskie lusterka na bokach skrzydeł. Kolory upierzenia to nie efekt barwnika, ale odpowiedniej struktury piór, w których dochodzi do rozszczepienia wiązek światła i odbicia widma niebieskiego.

Ptak rodzący żołędzie

Sójka żywi się owadami, owocami, a nawet pisklętami z plądrowanych gniazd. Jednak największym jej przysmakiem są żołędzie. Sójki potrafią transportować żołędzie nawet odległość kilku kilometrów. Uważa się, że te praktyki przyczyniają się do rozsiewania dębów. Dlatego leśnicy traktują sójkę jako swojego sprzymierzeńca w sadzeniu lasów.

Leśny krzykacz

Sójkę łatwo też rozpoznać po charakterystycznym, skrzeczącym głosie. To właśnie z powodu tego donośnego krzyku sójka nazywana jest „strażniczką lasu”. Gdy w zasięgu wzroku sójki pojawia się drapieżnik, natychmiast alarmuje wszystkich wokoło. Ptaki te są również doskonałymi naśladowcami głosów. Potrafią naśladować inne ptaki - szpaka, jastrzębia, myszołowa, ale również miauczenie kota. Cecha ta sprawiła, że w starożytnej Grecji trzymano młode sójki w domu.

Tryb życia sójki

Tryb życia sójki zmienia się wraz z porami roku. Jesienią ptaki te gromadzą zapasy na zimę. W trakcie lęgów, które odbywają się wiosną i latem, życie sójek ogranicza się do gniazda i do opieki nad potomstwem. Sójki lęgi rozpoczynają dosyć późno, bo dopiero pod koniec kwietnia. Ptaki wiją gniazdo w koronie iglastych drzew. Budową gniazda a następnie opieką nad potomstwem zajmują się oboje rodzice. Samica składa 7-8 jaj, z których po 16-17 dniach wykluwają się młode. Pisklęta przebywają w gnieździe przez 3 tygodnie.

Wyjątkowe warsztaty dla dzieci

Zapraszamy do współpracy rodziców oraz placówki edukacyjne w ramach naukowych zajęć dodatkowych dla dzieci w szkołach podstawowych i przedszkolach. Organizujemy także niezapomniane urodziny!

Kontakt

Sprawdź najnowsze ciekawostki:

Opublikowano

Ostatnio kojarzy nam się głównie z zabawą halloweenową, ale czy znacie wszystkie zalety dyni? Jest smaczna, odżywcza ma własności lecznicze, ale jest też uważana za afrodyzjak.

Niezwykła różnorodność form

Dynia należy do rodziny dyniowatych razem z m.in.: arbuzami, melonami czy ogórkami. Rodzaj Dynia (Cucurbita L.) obejmuje aż ponad 20 gatunków, z czego w Polsce występują trzy: dynia olbrzymia (Cucurbita maxima Duchesne), dynia piżmowa (Cucurbita moschata Duchesne) i dynia zwyczajna (Cucurbita pepo L.). Ta najchętniej uprawiana o żółto-pomarańczowym miąższu, bogata w drogocenne pestki to odmiana dyni olbrzymiej. Jej owoce mogą ważyć nawet powyżej 50 kg. Natomiast najcięższa dynia w Polsce ważyła 870 kg! Rzadko kto wie, że cukinia i kabaczek to także dynie, a dokładnie botaniczne odmiany dyni zwyczajnej.

Skąd się wzięła dynia?

Dynia pochodzi z Ameryki Środkowej. W Polsce popularnie zwana była banią, a w Wielkopolsce - korbolem. Historia dyni sięga czasów starożytnych. Słynny wódz, polityk i wielki smakosz Lukullus (117–56 r. p.n.e.) podawał na swoich ucztach dynię smażoną w miodzie. Uczeni greccy podawali natomiast świeżo utartą dynię zalaną winem jako środek przeciw zaparciom.

W XV w. dynia przypłynęła na statkach Kolumba. Odnotował on w swoim pamiętniku dzień, w którym po raz pierwszy ujrzał to niezwykłe olbrzymie warzywo. Początkowo Europejczycy traktowali dynię jako egzotyczną ciekawostkę. Jednak już 100 lat później uprawiano ją w niemal wszystkich krajach naszego kontynentu. W Polsce szybko rozpoznano zalety dyni i zdobyła sobie dużą popularność. Pożywne i smaczne potrawy z dyni pojawiały się zarówno na stołach pańskich, jak i chłopskich. Furorę zrobiły nasiona dodające, jak wierzono, wigoru w łóżku. Wierzenia te okazały się w pełni uzasadnione. Naukowcy odkryli, że pestki dyni zawierają tokoferol znany jako witamina płodności. Wpływa na popęd seksualny i ma działanie afrodyzjakalne.

Wartości odżywcze dyni

Miąższ dyni jest niezwykle odżywczy. Szczególnie cenna jest dynia o pomarańczowym miąższu. Im kolor miąższu intensywniejszy, tym więcej w nim witamin: A, B1, B2, C, PP. Ponadto obfituje on w składniki mineralne, zwłaszcza fosfor, żelazo, wapń, potas i magnez oraz mnóstwo beta-karotenu. Miąższ dyni jest również bogaty w białko, ale niskokaloryczny. Zawiera także pektyny i kwasy organiczne. Dodatkowo dzięki dużej zawartości celulozy pomaga w kuracjach odchudzających.

Właściwości lecznicze dyni

Gotowana lub surowa dynia pomaga w nieżytach przewodu pokarmowego, przy uporczywych zaparciach, chorobach krążenia z towarzyszącymi im obrzękami i schorzeniach wątroby. Dynia jest zalecana jako środek ogólnie odkwaszający, moczopędny, żółciopędny. Podaje się ją rekonwalescentom, pomaga bowiem odzyskać siły po ciężkiej chorobie. Mieszkańcy Tybetu stosują dynię w żywieniu dietetycznym chorych na wątrobę, nerki i serce, a także na zapalenie żołądka, nadkwasotę, owrzodzenie żołądka i dwunastnicy. Dynie wzmacniają także system immunologiczny.

Pestki dyni

Pestki dyni to najbardziej przystępne źródło organicznego, łatwo przyswajalnego, cynku. Kilogram pestek dyni zawiera 130-202 mg cynku. Niedobór cynku powoduje mnóstwo dolegliwości związanych m.in. z prostatą. Cynk jest też potrzebny włosom i paznokciom. Dzięki niemu wszelkie rany i ranki goją się szybko. Ze względu na znaczącą zawartość cynku nasiona dyni stosuje się w leczeniu chorób skóry, takich jak trądzik, opryszczka, a także przy wrzodach żołądka.

Pestki dyni składają się w 30-40% z oleju, który zawiera bardzo dużo fitosteroli i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Hamują one odkładanie się w tkankach złogów cholesterolu i obniżają poziom „złego” cholesterolu (LDL) zapobiegając miażdżycy. Ponadto znajdują się w nich lekkostrawne białka, mikroelementy, selen, magnez, cynk, miedź i mangan. Stosuje się je od bardzo dawna w leczeniu stanów zapalnych nerek i pęcherza moczowego. Olej z pestek dyni tłoczony jest na zimno, dzięki czemu nienasycone kwasy tłuszczowe nie ulegają rozkładowi, a olej zachowuje wszystkie właściwości odżywcze. Dzięki dużej zawartości kukurbitacynów działających przeciwpasożytniczo nieprzesuszone świeże pestki stosowane są przeciwko robaczycy i tasiemcom.

Zastosowanie dyni w kosmetyce

Liczne zalety dyni i jej własności znalazły zastosowanie w kosmetyce. Zarówno miąższ jak i olej z pestek może być stosowany jako kosmetyk przy każdym typie skóry, ale szczególnie polecany jest dla skóry suchej, łuszczącej się, pękającej, dojrzałej. Olej z pestek dyni można używać przeciw rozstępom, jako dodatek w olejkach do masażu, kremów i peelingów. Wykazuje właściwości nawilżające, natłuszczające i wygładzające, a dzięki dużej zawartości potasu działa oczyszczająco i rozjaśniająco. Natomiast zawarte w miąższu witaminy A i E, pomagają utrzymać odpowiednie nawodnienie skóry, zwalczają wolne rodniki i opóźniają proces starzenia. Miąższ dyniowy ma również silne działanie w procesie oczyszczania tłustej skóry z niedoskonałościami, skłonnej do wyprysków i alergii.

Zapraszamy do współpracy!

Proponujemy autorski program zajęć dla dzieci w przedszkolach i szkołach podstawowych, podczas których popularyzujemy naukę przez zabawę i rozbudzamy ciekawość świata oraz chęć do nauki przez całe życie.

Organizujemy także niezapomniane urodziny dla dzieci, pełne eksperymentów i zabaw naukowych.

Kontakt

Sprawdź najnowsze ciekawostki:

Opublikowano

Rysunek jeża z jabłkiem na kolcach to motyw znany każdemu dobrze od czasów dzieciństwa, ale też towarzyszący nam już od starożytności. Średniowieczne ryciny przedstawiają także te niesamowite zwierzątka, jak turlają się na plecach, żeby nadziać owoce na igły. Nie wiadomo jednak jak i po co miałyby to robić. Po pierwsze odpowiedź na pytanie czy jeże lubią jabłka jest raczej negatywna. Po drugie nawet jeżeli czasem skuszą się na ten przysmak jak miałyby umieszczać a potem zdejmować jabłka z pokrytego kolcami grzbietu?

Czym żywią się jeże?

Jeż jest zwierzęciem drapieżnym i żywi się przede wszystkim owadami, ślimakami, dżdżownicami, małymi płazami i gadami oraz drobnymi ssakami. Rzadko zjada również grzyby lub przejrzałe opadłe owoce.

Skąd zatem wziął się mit o transportowaniu przez jeże jabłek na kolcach? Ma bardzo długą historię i wywodzi się z początków naszej ery. Wtedy to Pliniusz Starszy (23-79 n.e) historyk i pisarz rzymski, napisał swoistą encyklopedię – “Historię naturalną”. W 37 księgach zawarł ówczesną wiedzę i wyobrażenia dotyczące świata. A jeden z rozdziałów księgi VIII. – “Natura ziemskich zwierząt” poświęcił jeżowi. Oto co m.in. napisał:

“Jeże również gromadzą jedzenie na zimę. Wtaczają się na jabłko, kiedy to leży na ziemi, przebijają je swoimi igłami, następne biorą kolejne do pyska i przenoszą je do zagłębień w drzewach.”

Narysował on również jeża właśnie z jabłkiem na grzbiecie. Od tego czasu opowieść ta jest powielana i trwale zadomowiła się w świadomości wielu osób.

Gdzie możemy spotkać jeża?

Jeż jest zwierzęciem aktywnym o zmierzchu i w nocy. Dzień spędza w bujnych zaroślach, pod liśćmi lub stosem gałęzi, o zmroku natomiast, opuszcza kryjówkę w poszukiwaniu pożywienia. Ma doskonały słuch i węch, jego ruchliwy nos stale bada otoczenie w poszukiwaniu pokarmu lub ukrytego drapieżnika. Zaniepokojony jeż nie ucieka, ale zwija się w kulę, strosząc ostre kolce. Taka zbroja zwykle uniemożliwia wrogowi atak.

Jeże są nie tylko sympatyczne, ale i pożyteczne. Chętnie odwiedzają nasze ogrody i pomagają nam walczyć ze szkodnikami. Aby zapewnić im bezpieczne i wygodne schronienie, wystarczy zostawić w ustronnym miejscu stos gałęzi i zeschłych liści.

Dlaczego jeże tak często
giną na drogach?

Jeże niestety są częstymi ofiarami współczesnej cywilizacji. Co roku tysiące tych zwierząt ginie pod kołami samochodów. Upodobały sobie one asfaltowe drogi jako miejsce żerowania z kilku powodów. Po pierwsze rozgrzana słońcem powierzchnia szosy przyciąga wieczorami mnóstwo zwierząt, którymi żywią się jeże. W pobliżu drogi znajduje się również sporo padliny, np. przejechane żaby i potrącone owady, a tak łatwy łup przyciąga jeże nawet z daleka. Poza tym ciepło jakie emituje rozgrzany asfalt sprzyja samym jeżom, których ciało szybko się wychładza. Niestety, jeż jest bardzo pewien swojej kolczastej zbroi i nie ucieka spod kół samochodów. Dlatego tak wiele jeży ginie na drogach.

Autorski program zajęć naukowych dla dzieci

Organizujemy wyjątkowe warsztaty dla dzieci, na których bezpiecznie przeprowadzamy ciekawe eksperymenty i umożliwiamy odkrywanie fascynujących praw oraz zjawisk, które otaczają nas na co dzień.

Zapraszamy do współpracy!

Kontakt

Sprawdź najnowsze ciekawostki: