Przeskocz do treści

Zakwit wody to efekt masowego rozwoju fitoplanktonu (sinic, okrzemek, zielenic, wiciowców i in.) w zbiorniku wodnym. Największy udział w zakwicie wód mają zazwyczaj kolonijne, nitkowate formy sinic oraz zielenic. Efekt zakwitu mogą powodować także organizmy jednokomórkowe np. eugleny. W czasie zakwitu ilość glonów jest tak duża, że jako zielone drobinki są widoczne gołym okiem. Nadają wodzie charakterystyczne zabarwienie i powodują silne jej zmętnienie.

W zbiornikach strefy umiarkowanej zakwity występują najczęściej wiosną i jesienią. Masowe i coraz dłuższe czasowo występowanie zakwitów wody jest przejawem zaburzenia równowagi ekologicznej. Zakwity stają się coraz powszechniejsze ze względu na wzrastającą żyzność wód. Zjawisko wzrastania żyzności wód spowodowaną jest dopływem substancji mineralnych i organicznych w efekcie działalności człowieka (ścieki komunalne, nawozy sztuczne, gnojowica, obornik spłukiwane z pól, itp.).

Jakie są skutki zakwitu wody?

Wzrostu liczebności drobnoustrojów powoduje zwiększenie biologicznego zapotrzebowania na tlen. Rozpuszczony w wodzie tlen zużywany jest również do rozkładu martwych szczątków organizmów. Wody zmieniają swoją barwę i zapach. Stają się bardziej mętne. W górnych warstwach wody charakterystyczne są wahania stężenia tlenu oraz odczynu. Zaczynają powstawać obszary wody, w której zapasy tlenu zostały wyczerpane. Są one określane, jako pustynie tlenowe. W zbiorniku wszystkie organizmy tlenowe wymierają, natomiast dominują mikroorganizmy beztlenowe. Na dnie zbiornika zaczynają gromadzić się muły, co prowadzi do zmniejszania się jego głębokości.

Dodatkowo na skutek nagromadzenia się dużej masy fitoplanktonu w górnych partiach zbiornika, światło słoneczne nie dociera do głębszych warstw. Powoduje to w konsekwencji zahamowanie procesu fotosyntezy. Produkty metabolizmu, a po zakończeniu zakwitu, także rozkładu fitoplanktonu, mogą mieć charakter toksyczny.

Szczególnie niepożądane są zakwity sinic (Cyanophyceae), które w zbiornikach silnie zeutrofizowanych wypierają inne glony, zwłaszcza zielenice. Przy obfitości substancji mineralnych (zwłaszcza związków fosforu) namnażają się bardzo silnie, tworząc gęsty, pływający kożuch. Ich obfitość nie jest ograniczana zbytnio przez organizmy roślinożerne (zooplankton, ryby). Wolą one zjadać inne glony, gdyż wiele gatunków sinic ma zdolność wytwarzania szkodliwych dla wielu organizmów toksyn sinicowych.

W nielicznych przypadkach, np. w gospodarce rybackiej zakwit wybranych gatunków, na przykład zielenic (Chlorophyta) w stawie hodowlanym, jest korzystny ze względu na zwiększenie ilości pożywienia dla hodowanych ryb (np. organizmów zooplanktonowych odżywiających się glonami tworzącymi zakwit zielenicowy).

Zakwit wody w Morzu Bałtyckim

Wiosenno-letni zakwit wody jest cechą charakterystyczną Morza Bałtyckiego. Jednak z roku na rok zakwity są coraz intensywniejsze i trwają coraz dłużej (w roku 2016 zakwit trwał niemal nieprzerwanie przez 3 miesiące -20.06-21.09.2016). Występuje tutaj około 30 różnych gatunków fitoplanktonu, które opisano jako szkodliwe. Dwa gatunki dominujące, które corocznie formują spektakularne zakwity to Aphanizomenon flos-aquae oraz Nodularia spumigena. Pierwsza z nich jest nietoksyczną sinicą, która w maksimum objętości występuje w czerwcu. Druga jest sinicą toksyczną zakwitającą od lipca. Toksyczne glony i sinice mogą prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych zatruć zwierząt i ludzi. Odnotowano także toksyczność dla ryb powodowaną przez glony Prymnesium parvum i podejrzewa się, że glony mogą być odpowiedzialne za pomór ptaków i fok w rejonie Zatoki Fińskiej.

Kiedy zakwit sinic się kończy, obumarłe organizmy opadają na dno i rozkładając się zużywają resztki pozostałego tam tlenu. W pozbawionych tlenu wodach dennych nie może przeżyć żaden tlenowy organizm, np. ryby czy mięczaki. Rybacy określają to zjawisko terminem - przyducha. Dno staje się pozbawione życia, a strefa beztlenowa rozprzestrzenia się. Wiele gatunków fauny Bałtyku, np. dorsz, ma coraz mniej miejsca do życia.
Bałtyk posiada największą na świecie strefę pozbawioną życia -spowodowaną działalnością człowieka. W ciągu ostatniego dziesięciolecia, co roku w Bałtyku występuje ok. 60 tys. km2 dna pozbawionego tlenu. To powierzchnia kilku polskich województw całkowicie pozbawionych życia.
Polska niestety jest jednym z głównych trucicieli Bałtyku. W ciągu ostatnich 50 lat do Bałtyku wpuszczono łącznie 20 milionów ton azotu oraz 2 miliony ton fosforu. 

Jeśli pozostawimy Bałtyk samemu sobie, to pod koniec wieku 1/4 jego powierzchni będzie pustynią ekologiczną a kożuch sinicowy będzie występować całe lato.

Wyjątkowe zajęcia dodatkowe dla dzieci

Zapraszamy do współpracy w ramach naszego autorskiego programu zajęć naukowych. Razem z dziećmi przeprowadzamy bezpieczne eksperymenty i przez zabawę angażujemy do poznawania świata!

Plazma jest zjonizowaną materią o stanie skupienia przypominającym gaz, w której znaczna część cząstek jest naładowana elektrycznie. Plazma jest najpowszechniej występującym stanem skupienia materii we Wszechświecie, tworzy m.in. gwiazdy. Na Ziemi w warunkach naturalnych występuje w postaci zorzy polarnej oraz błyskawic.

Gorącą plazmę o temperaturze dochodzącej do kilku tysięcy stopni Celsjusza można wytwarzać w specjalnie skonstruowanych generatorach tzw. plazmotronach. Najczęściej wykorzystuje się ją do spawania, cięcia lub topienia różnego rodzaju materiałów. Z kolei urządzenia wytwarzające zimną plazmę atmosferyczną, a więc plazmę o temperaturze kinetycznej gazu wyładowczego zbliżonej do otoczenia, wykorzystuje się między innymi w medycynie, weterynarii czy agrotechnice.

Polscy naukowcy z Zakładu Chemii Analitycznej i Metalurgii Chemicznej Politechniki Wrocławskiej i Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego badają zastosowania zimnej plazmy. Celem prowadzonych badań jest opracowanie szybkiej, efektywnej i taniej metody zwalczania bakteryjnych patogenów odpowiedzialnych za choroby roślin uprawnych i ozdobnych. Doświadczenia prowadzone są obecnie na ziemniakach, cykorii i hiacyntach.

Zimne plazmy atmosferyczne otrzymuje się za pomocą różnego rodzaju wyładowań elektrycznych. Charakteryzują się temperaturą zbliżoną do temperatury ludzkiego ciała. Ponadto, nie mają one również efektu porażenia prądem. Dlatego właśnie wykorzystanie ich na roślinach nie powoduje uszkodzenia tkanek roślinnych. Może natomiast może prowadzić do inaktywacji patogenów roślin wywołujących choroby.

W swoim projekcie naukowcy stosują zamontowane na statywie tzw. pióro plazmowe. Generuje ono stożek zimnej plazmy atmosferycznej o długości kilku centymetrów i grubości zaledwie kilku milimetrów. Pozwala to na precyzyjne niszczenie bakterii w zainfekowanej części rośliny. Takie pióro plazmowe można trzymać w ręce i swobodnie używać.

W przyszłości naukowcy planują kontynuować badania nad możliwością wykorzystania zimnych plazm atmosferycznych także w medycynie m.in. do zahamowania tempa rozrastania komórek nowotworowych.

Źródło: Agata Tomczyńska "Naukowcy badają wykorzystanie zimnej plazmy do walki z chorobami roślin" www.naukawpolsce.pap.pl

Mobilne Laboratorium Młodego Badacza

Organizujemy wyjątkowe zajęcia i eksperymenty dla dzieci w przedszkolach i szkołach podstawowych. Realizujemy tematy z różnych dziedzin, dostarczając teoretyczną wiedzę oraz praktyczne umiejętności przez zabawę.

Do czego potrzebujemy śliny? Oczywiście do trawienia i połykania. To dzięki ślinie każdy kęs pokarmu jest wstępnie trawiony i odpowiednio zlepiony by gładko prześlizgnąć się przez przełyk.

W ślinie znajdują się związki bakterio- i grzybobójcze, substancje przeciwbólowe, białka, enzymy trawienne oraz mnóstwo innych organicznych i nieorganicznych substancji. Dzięki temu dba ona o stan tkanek miękkich w jamie ustnej, regeneruje uszkodzenia, leczy rany.

Składniki śliny biorą udział w remineralizacji szkliwa zębów i chronią zęby przed próchnicą.

Po posiłku ślina myje wszystkie zakamarki jamy ustnej z resztek pokarmowych, utrudniając osadzanie się i rozwój grzybów oraz bakterii. Jest barierą ochronną ograniczającą przedostawanie się do wnętrza organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych.

To dzięki niej możemy również w pełni czuć smak.

Poczucie suchości w ustach jest sygnałem niedoboru płynów w organizmie, a czasem objawem stanu silnego stresu. Brak śliny to ostrzeżenie o możliwości odwodnienia.

Ślina również, nawilżając wnętrze jamy ustnej, umożliwia mówienie.

Ślina jest nam bardzo potrzebna, a jej brak może mieć katastrofalne skutki. Brak śliny lub jej niewystarczające wydzielanie jest poważnym i bardzo dokuczliwym problemem zdrowotnym nazywanym kserostomią.

Naukowe warsztaty dla dzieci

Zapraszamy do współpracy w ramach naszego autorskiego programu! Organizujemy wyjątkowe zajęcia dla dzieci w szkołach podstawowych i przedszkolach. Rozbudzamy ciekawość świata i uczymy przez ciekawe eksperymenty!

Bakterie Shewanella  mogą żywić się prądem. W sprzyjających warunkach do życia wystarczy im tlen, ale gdy są go pozbawione, całkiem dobrze radzą sobie, "oddychając" żelazem. W warunkach niedoboru tlenu i żelaza, w których większość tlenowców po prostu udusiłaby się Shewanelli  wyrosły włosy! Wiele bakterii tworzy nanowłókna, które wyglądają jak włosy. Natomiast włosy Shewanelli mogą przewodzić prąd. Włosy te są rodzajem nanodrutów, które transportują elektrony pomiędzy żywym organizmem a światem zewnętrznym.

Dalsze badania wykazały, że bakterie te potrafią podejmować współpracę z innymi bakteriami o podobnych własnościach. Połączone z bakteriami należącymi  do rodzaju Geobacter przesyłają sobie nawzajem elektrony: jeden gatunek je oddaje, a drugi odbiera. Oznacza to, że tworzą one coś więcej niż sumę komórek położonych w jednej kolonii. Zaczynają budować rodzaj superorganizmu. I to takiego, który żywi się prądem elektrycznym.

Nauka i zabawa w jednych zajęciach

Zapraszamy do współpracy w ramach naukowych warsztatów dla dzieci. W formie laboratoryjnej prowadzimy bezpieczne eksperymenty, pokazując najmłodszym fascynujące oblicze świata.

Komórki to podstawowe elementy, które budują każdy organizm. Ich wielkość i kształt są bardzo zróżnicowane, ponieważ zależą od pełnionych funkcji. Najmniejsze są komórki bakterii, które mają przeciętnie jedną tysięczną milimetra, czyli jeden mikrometr długości. Największe komórki występują u roślin – włókno konopi może osiągać długość 50 cm. Największymi ludzkimi komórkami są niektóre komórki nerwowe - mogą osiągać wraz z rozgałęzieniami długość 1 m. Największą komórką w świecie zwierząt jest żółtko niezapłodnionego jaja strusia, mające średnicę 15 cm.

Nauka przez zabawę!

Prowadzimy ciekawe zajęcia dla dzieci w szkołach podstawowych i przedszkolach, przeprowadzające proste eksperymenty i angażując do poznawania świata.

Organizujemy także naukowe imprezy urodzinowe, pełne kolorowych doświadczeń!